Vestingstad  Steenbergen

In 2022 kijken we met nog meer bewondering terug op onze geschiedenis. Steenbergen bestaat 750 jaar en dat vieren we met onze hele gemeenschap onder het motto “Samen maken we geschiedenis!” In het 750 pagina’s tellende Jubileumboek is de rijke historie van de kernen Steenbergen, Dinteloord, Kruisland, Nieuw- ossemeer, Welberg en De Heen ‘verenigd en vereeuwigd’. En het voorwoord is van niemand minder dan, jawel, de Heer van Steenbergen!

GESCHIEDENIS

Je ziet het misschien niet in één oogopslag, maar geef je ogen goed de kost en je herkent gegarandeerd de contouren van de onneembare vesting die Steenbergen in 1626 dankzij Prins Maurits is geworden. Dit gebeurde nadat de stad de ene na de andere belegering van Spaanse en Staatse troepen moest doorstaan.

Volgens de overlevering heeft ook een stel dappere
Steenbergse vrouwen een belangrijke duit in
het zakje gedaan. Dit deden ze door omstreeks 1620 – tegen het einde van de wapenstilstand in
de Tachtigjarige Oorlog  een Hollandse gezant met kop en kont in de kaai te gooien, toen hij hier kanonnen wilde laten aanvoeren om de strijd te hervatten.

Het in ere herstelde Fort Henricus, ten westen van de stad, geldt als belangrijkste verdedigingsbolwerk en behoort tot de grootste forten van de West-Brabantse Waterlinie en de Zuiderwaterlinie. Het is vernoemd naar graaf Hendrik III van Nassau, één van de voorvaderen van ons koningshuis.

Dankzij de goede band met ”de Oranjes”, mag Steenbergen zich al sinds 1458 een echte Nassaustad noemen. Wist je trouwens dat koning Willem-Alexander ook ‘Heer van Steenbergen’ is? Kijk er zijn titels maar eens op na! Weer wat geleerd over de rijke geschiedenis van onze mooie stad, die teruggaat tot 1272. Dan duikt voor het eerst de naam ‘Stenberghe’ op, waarschijnlijk een verwijzing naar een versterkte hoeve uit de 10de eeuw, op de plaats waar nu de Markt is.

Bekijk de evenementen

In z’n ‘jonge jaren’ groeit Steenbergen dankzij de zoutwinning uit van een rustige nederzetting tot een bloeiende handelsplaats, strategisch gelegen in het centrum van welvarende steden en regio’s als Antwerpen, Brugge, Zeeland, de baronie van Breda, en de Hollandse eilanden. Later zijn het vooral de teelt en de verwerking van meekrap, vlas en suikerbieten die Steenbergen laten floreren. Legendarisch in dit verband is de familie Van Loon: eigenaar van de CSM suikerfabriek én leverancier van meerdere Steenbergse burgemeesters. In het heden is de Cosun Beet Company, met de grootste suikerfabriek van Europa in Dinteloord, toonaangevend als het gaat om de ontwikkeling van de biobased economy.

Ook de ligging aan het water is altijd bepalend geweest voor Steenbergen. Als je onder het aquaduct van de A4 doorrijdt, zie je daar ‘Steenbergen aan Zee’ op staan. In geen velden of wegen is de zee te bekennen, zou je denken, maar schijn bedriegt. Vaar over de Steenbergsche Vliet naar het historische sluizencomplex Benedensas bij De Heen en je bent al bij open water. Tot begin 17de eeuw heeft de haven bovendien gelegen tot waar nu de Gummaruskerk staat. De Oostdam en de Westdam zijn de toenmalige kades. Vlak achter de Westdam ligt, dus niet toevallig, de Visserstraat.

ONTDEK STEENBERGEN

Breng een bezoekje aan Steenbergen en haar kernen. Combineer het rijke
vestingverleden met een fietstocht, een rondwandeling, een uitstapje op het
water en geniet van de natuur, de polders, het landschap én niet te vergeten onze
cultuurhistorie. Terrassen en restaurants om lekker even bij te tanken en heerlijk te
eten zijn er bovendien meer dan genoeg en de gastvrijheid staat buiten kijf.

Kijk voor alle mogelijkheden op www.vvvbrabantsewal.nl of kom langs bij het

VVV Informatiepunt Steenbergen
Gummaruskerk
Westdam 83
4651 BE Steenbergen

info@vvvbrabantsewal.nl
www.vvvbrabantsewal.nl
+31 (0)164 277 482

AANKOMENDE EVENEMENTEN

Vaartocht Zuiderwaterlinie

steenbergen

Veerpont 'Waterpoort Rondvaart' vaart over het Krammer-Volkerak via Dinteloord, Ooltgensplaat, Sluishaven en bij Benedensas in De Heen. Het gebied kent […]

Vestingloop Steenbergen

steenbergen

Een tof parcours met de afwisseling tussen historische plekken, natuur en de gezelligheid van het centrum met veel publiek. Beleef […]

Stadswandeling Steenbergen

steenbergen

Ontdek Steenbergen van zijn historisch mooiste kant met een gids. Een wandeling langs verleden en heden van de vestingstad. Het […]

Slingerpad Steenbergen

steenbergen

Hoe klinkt het bos? Hoe voelt een boom? Kun je door de bomen het bos nog wel zien? Allemaal vragen […]

BEZIENSWAARDIGHEDEN

De Sint Gummaruskerk toren met z’n 78 meter
boven alles en iedereen in de wijde omtrek uit en trekt dan ook van heinde en verre bezoekers aan. In het rondleidingenboek staan namen van bezoekers uit bijna 40 landen, van Australië tot Canada, Het Rijksmonument is meer dan 100 jaar oud en ontworpen door de vermaarde architect Pierre Cuypers. De kerk raakte in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd, de spitse toren werd pas in 1960 hersteld.

De Nederlands Hervormde Kerk staat ook bekend als protestantse of ‘witte kerk’, hoewel ’ie nu weer z’n oorspronkelijke kleur heeft. Dit Rijksmonument dateert van ± 1832 en herbergt een bijzonder orgel, met wel 300 jaar oude elementen.

Tegenover de NH kerk staat het bevrijdingsmonument, naar een ontwerp van de landelijk bekende kunstenaar Niel Steenbergen uit… Steenbergen! Daarachter staat een appartementencomplex, dat in de plaats is gekomen van het Napoleonhuis, waar Koning Lodewijk Napoleon (de broer van keizer Napoleon Bonaparte) ooit geslapen zou hebben bij zijn bezoek aan Steenbergen in 1809.

Middenin de Kaaistraat staat het oude stadhuis van Steenbergen, met voor de deur het beeld van de Heraut. Dit stadhuis is eind jaren dertig gebouwd, naar een ontwerp van architect Jacques Hurks, nadat het vorige in vlammen opging. Het oudst bekende stadhuis stond op de Markt, terug te vinden op een schilderij in de raadszaal van het huidige gemeentehuis op Buiten de Veste.

Kenmerkend voor ons Steenbergse stadshart is de eclectische bouwstijl; de combinatie van verschillende stijlen en stromingen uit de kunst en de architectuur. Dit geldt zeker ook voor de Witte Villa, een monumentaal pand dat eind 19de eeuw z’n oorsprong vindt als kantoor van de suikerfabriek.

Uit 1895 stamt de vroegere herenboerderij van de familie Moors, nu Villa Buuron geheten, met ernaast de Nieuwe Villa. Nog zo’n oude stadsboerderij – het zogenoemde Vermeulenhuis, met een gevel in neorenaissancestijl – vind je ‘onder de rook’ van de Gummaruskerk.

Veel van wat de Steenbergse bodem in de loop der tijd heeft prijsgegeven aan voorwerpen uit het verleden, is verzameld bij de Stichting Stadsarcheologie Steenbergen, die haar onderkomen heeft in een vroegere slachterij aan het Doornedijkje 50.

Restaurant In de Oude Stempel heet zo omdat het gebouw tot begin jaren zestig dienst heeft gedaan als postkantoor.

Even verderop vind je de Lievevrouwepoort, vernoemd naar één van de oude vestingpoorten, maar ook het carnavalsmonument van de Bietboer en de Meermin. De carnavalsnaam ‘meerminnekes’ van alle Steenbergse meisjes en vrouwen verwijst naar de legende van de zeemeerminnen, die je ook nog altijd terugvindt in ons gemeentewapen.

Het stadspark aan de Zuidwal en de Ravelijnstraat – de namen zeggen het al – markeert de zuidzijde van de vroegere vesting. Je vindt er ook het propellermonument, ter nagedachtenis aan de Britse vliegeniers Guy Gibson en Jim Warwick, die in 1944 zijn neergestort aan de rand van Steenbergen. Beide oorlogshelden liggen begraven op de begraafplaats aan de Nassaulaan en krijgen nog altijd veel bezoek uit Engeland.

De werkhaven van weleer is anno nu een sfeervolle jachthaven en dé recreatieve poort van het vaste land van de Brabantse Wal naar onze waterrijke omgeving. Steenbergen is bovendien hét middelpunt van Waterpoort; het samenwerkingsverband van gemeenten, provincies, inwoners en ondernemers in het grensgebied van Brabant, Zeeland en Zuid-Holland.

Het Hof van Nassau herinnert in naam aan ons vestingverleden en in uiterlijk aan pakhuizen uit vervlogen tijden, maar het is een uiterst modern verpleeghuis van TanteLouise.

Schuin tegenover het kerkhof staat de watertoren die in 1950 is gebouwd. Z’n voorganger sneuvelde in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog, bij de terugtrekking van de Duitse bezetter. De toren wordt nu gebruikt voor veiligheidstrainingen op hoogte.

Vanaf de uitkijktoren op het in 2018 gerenoveerde Fort Henricus heb je een  prachtig uitzicht over een deel van de vroegere Zuider- en West-Brabantse Waterlinie. Stel je eens voor hoe hier in de 17de eeuw wel 450 soldaten gelegerd waren. Niet zelden met heel hun gezin.

Het fraaie Bovensas of Blauwe Sluis is een gerestaureerd sluizencomplex uit 1822. Onderweg er naartoe kun je ook al heerlijk vertoeven op en rond de aanlegsteigers, die gezamenlijk de langste picknicktafel van ons land vormen.

Het historische sluizencomplex Benedensas is eveneens een lust voor het oog én een geliefde plek voor velen om te recreëren. Aan het water, op het terras of in het buitendijkse natuurgebied Dintelse
Gorzen, met z’n bijzondere flora en fauna.

Vergeet ook geen kijkje over het Volkerak te nemen, vanaf de Bunkertreppe.

Download hier de stadsgids

Vestingsteden